root - June 25, 2024

  • Izityholo zokuziphatha ngendlela engafanelekanga kunye nokungasebenzisi mali ngendlela zemali ziyavela
  • Owayesakuba ngumsebenzi uthe ayintlanga impatho yaye kukho iingxabano ngomvuzo 

INTATHELI YETHU

Iprojekthi ejolise ekuboneleleni abahlali baseDunoon ngezakhono zokuqinisekisa imisebenzi baqale amashishini, ijongene nezityholo zokungaziphathi kakuhle kunye nokungahambi kakuhle kwezimali ukusukela oko yaqala. Leprojekthi ejongene ne renki yaseDunoon.

Ezi zityholo zenziwe ngabafundi ababhalise kwiCape Venture Project nevule iingcango ezijongene nerenki yasekuhlaleni ngenyanga kaCanzibe. 

ICape Venture Project Pty Ltd, ebhaliswe kwiCompanies and Intellectual Property Commission (CIPRO) ngomhla wama-31 kuJanuwari, 2023, iqhuba iprojekthi yoqeqesho lwezakhono. Inkampani inomlawuli omnye odwelisiweyo, inyani leyo iqinisekiswe ngokuzimeleyo ngu-Iliso LaBantu News nge-portal yoshishino yeCIPRO. 

Abafundi abacele ukungachazwa amagama abo ngenxa yokoyika ukwenziwa amaxhoba baxelele Iliso Labantu malunga nexhala labo.

Batyhola ngoqeqesho olungaguquguqukiyo, utshintsho oluthe rhoqo lwabahlohli, kunye nogxininiso loqeqesho oluphindaphindiweyo endaweni yomyalelo wokwenene. 

Omnye umfundi uthe: Ukusukela oko sabhalisa ngoMeyi, siye safumana ulwazi oluninzi kwaye akukho zifundo zokwenyani. 

Abafundi babuze malunga nokuhlawulwa kwangaphambili kwe-R335 yeencwadi zokufunda kunye nekhadi lomfundi, kwaye bavakalisa ukuthandabuza malunga nokuvunywa kweziqinisekiso zabo kwishishini leshishini.

Omnye umfundi uvakalise urhano malunga nentembeko yeprojekthi, esithi abaphathi bafuna iintlawulo zezifundo ezipheleleyo kwasekuqaleni kwaye bayathandabuza ukuququzelela izicwangciso zentlawulo. 

Oku kuhambelana nemeko yentswela-ngqesho exhomileyo kule lokishi, abanye abafundi baxhomekeke kwimali yenkxaso yabantwana ukuze bahlawule imali yokufunda. 

Lo mfundi uthi bahlawule iR300 yeencwadi zokufunda kodwa endaweni yoko bafumana incwadana efotokopiweyo edityaniswe kunye. 

Umthombo uthi abafundi bebebhatala iR40 rhoqo ngooLwezihlanu, nto leyo ethe abaphathi bebeyibhatala ngobungqina babo. 

Nangona kunjalo, abaphathi batyholwa ngokusebenzisa le mali ukuthenga inyama kunye nokupheka ipapa yeqela lonke elibandakanyekayo kwiprojekthi yezakhono. 

Bathi rhoqo ngooLwezihlanu lusuku lwentlalontle kwaye ayenzelwanga ukufundisa.

“Xa sibuza malunga nokuba semthethweni koqeqesho lwezakhono, baye bacaphuke baqale ukusithandazela, besithi izinto ezinjengoSathana usebenzisa wena.”

Umfundi ukholelwa ukuba abaphathi babathakathile. 

Abafundi bathi ukurhoxa emsebenzini kuyayanyaniswa nezityholo zobusela iimali zobhaliso lwabafundi. 

Lo msebenzi uye kwiiwebhsayithi zokuncokola ephikisa ezi zityholo waza wathi lo msebenzi umtyala umvuzo weenyanga ezi-R7,000. 

Iliso Labantu uthethe nowayesakuba ngumsebenzi wale projekthi, nothe angalichaza igama lakhe kuba esoyika ukwenziwa amaxhoba. 

Ubanga ukuba inkampani imtyala iR7000 ngomvuzo wenyanga enye.

Uthi wothuka xa umphathi weprojekthi emtyhola ngokuba i-R4,000 yokuqala eyanyuka yaya kutsho kwi-R6, 500. 

Usikhanyele eso sityholo esithi wanika umphathi weprojekthi yonke imali yokubhalisa awayeyiqokelele. 

Uthe emva kokunikezelwa kwemali yokubhalisa umphathi weprojekthi wathatha eli qela walisa kwilokishi yakwaLanga kwindibano yokwakhiwa kweqela. 

Nangona kunjalo, basiwa kwindawo edumileyo yokutya inyama ye-braai apho wachitha i-R1,000 ethenga inyama yenkomo, inyama yehagu, iimpiko zenkukhu kunye neesoseji. 

Emva koko, wabanika imali yeteksi waza wabaxelela ukuba bagoduke. 

Wathi akubuza ngesivumelwano sakhe sengqesho kwathiwa makalinde de arhoxe. 

Ekupheleni kukaMeyi wathumela umphathi kwiakhawunti yakhe yebhanki ukuba ahlawulwe umvuzo wakhe, kodwa wathi akubona isizathu sokuba kwenziwe oku, akazange azibambe iifowuni zakhe. 

Umanejala weprojekthi, uLindile Ndlazilwana, uqinisekise ukuba usebenze iziko loqeqesho lwezakhono eDunoon naseAtlantis, eStrand, eMitchells Plain. 

UNdlazilwana naye utyhole lo wayesakuba ngumsebenzi wakhe ngokweba imali. 

“Sinabo ubungqina. Weba imali ngexesha lonyulo lukaMeyi. Umthengi wayokubhatala endlwini yakhe. Akazange ahlawulwe umvuzo wakhe weba imali kwaye oku kusaphandwa.” 

Uthe le projekthi iqeqeshe abafundi kulawulo lwamashishini, ukutya, ukunonophela amakhaya, ukwenza izitena, ubunjineli bombane, imibhobho yamanzi kunye nokuqhuba. Isifundo ngasinye siqhube iinyanga ezintathu. 

Ekugqibezeleni izifundo zabo abafundi bafumene isatifikethi esivunyiweyo liCandelo lezoLimo leMfundo noGunyaziwe woQeqesho (AgriSeta).

Ngokuphathelele kwintlawulo ye-R335 yeencwadi zokufunda kunye nekhadi lomfundi, uthe uqhuba iprojekthi eqhutywa yinkampani yabucala kwaye unelungelo lokubiza nantoni na ayifunayo. 

Lukhetho lwethu. Sibiza amakhadi omfundi kunye neencwadi zokufunda, utshilo. Uthi bangamashumi asixhenxe anesibhozo abafundi ababhalise kwiziko laseDunoon. 

Uninzi lwabantu abantu abaninzi bafuna ukuba yinxalenye yeprojekthi. Thina (iCape Venture Project Pty Ltd) asiyokholeji. Sibafundisa izakhono. 

Ekupheleni koqeqesho, sikhupha isatifikethi esivunyiweyo yi-AgriSeta. Siye savelisa abafundi abaninzi abaphumeleleyo kwiindawo ezininzi. Siyiqhube iprojekthi e-Atlantis. 

Abantu bathweswe izidanga kwaye abanye bazenzela amashishini abo. Xa kuthethwa ngabantu abantsundu its about umona. 

Bathi kufuneka wonyule umntu omhlophe ukuze bakhululeke. Ekuphela komceli mngeni wethu ngumona nobugqwirha ingakumbi umntu ontsundu. 

Uninzi lweentlanga nabanye abemi bangaphandle bayawamkela lo msebenzi, ngamaXhosa kunye neenkokeli zawo kuphela abanengxaki, kungoko baye bacela ukuba sifumane umlungu oza kuba ngumphathi.

Share this:

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *